Blog
Depresyon ve Tükenmişlik
18.11.2024 17:04:17
Yorgunsunuz, işinize kayıtsızsınız ve günde saatlerce, paranızın yetmediği evlere bakarak ve aslında gidemediğiniz tatilleri planlayarak harcıyorsunuz. Depresyonda mısın yoksa tükenmiş misin? Çoğu kişi için "her ikisi de" demek kolay olabilir ama gerçekte depresyon mu tükenmişlik mi sorusunu çözmek daha karmaşık olabilir.
Çevrimiçi testlere göre hem depresyonda hem de tükenmiş insanlar bile muhtemelen ihtiyaç duydukları tüm bilgilere sahip değiller. Neden? Tükenmişliğin tanımı pek net değildir.
Tükenmişliği neyin tanımladığı konusunda aslında çok az sayıda sağlık uzmanı hemfikirdir ve hatta daha azı tükenmişlik ile depresyon arasındaki çizginin nerede çizildiği konusunda hemfikir görünmektedir.
Her ikisine de sahip olabilir misin? Biri diğerine neden olabilir mi? Onlardan kurtulabilir misin? İster bir CEO, ister evde oturan bir anne, ister çalışkan bir hizmet sektörü profesyoneli veya bunların hepsi olun, bunların hepsi yanıtlanması gereken önemli sorulardır.
Tükenmiş mi yoksa depresyonda mı olduğunuzu belirlemeye çalışıyorsanız en iyisi derin bir nefes alıp rahatlamak ve gerçeklere bakmaktır. Aşağıda en kritik noktaları bir araya getirdik, bu nedenle bir an için kafanızı boşalttığınızda aşağıya doğru ilerleyin ve size ayrıntıları anlatmamıza izin verin.
Depresyon ve Tükenmişlik: Neden Aynı Görünebilirler?
Tükenmişlik ve depresyon aynı sorunun iki versiyonudur. Aslında Psychology Today onlardan "tek yumurta ikizleri" olarak bahsetmişti.
Şimdi küçük bir tarih dersi zamanı. “Tükenmişlik” kavramının kökeni 1940'lara kadar uzanıyor. Başlangıçta roketlerin yakıtının bitmesi, kelimenin tam anlamıyla yanması ve işlevinin sona ermesi anlamına gelen tükenmişlik sendromu olarak icat edildi.
Bunun sonuçta kurumsal, fabrika ve diğer profesyonel ortamlardaki bitkin profesyonellere nasıl uygulanacağını anlamak için bir roket bilimci olmanıza gerek yok. O günden bu yana geçen on yıllarda, müşterilerine, aşırı çalışan sağlık çalışanlarına ve daha sonra hemen hemen herkese karşı empatiyi kaybeden doktorlarda "tükenmişlik" gözlemlendi.
Tükenmişlik Teşhisi Konulabilir mi?
Tükenmişlik günlük dilde kullanılan bir terimdir ve tıbbi bozuklukları tanımlayan uzmanlar tarafından resmi bir tanı, tıbbi durum veya tıbbi bozukluk olarak kabul edilmez. İş kaygısı bile tamamen farklı bir şeydir.
Yine de tükenmişlik çeşitli özelliklerle tanımlanmıştır. Aşağıdaki durumlarda tükenmişlik yaşıyor olabilirsiniz:
• İşinize karşı duyarsızlaştınız (kayıtsız veya kayıtsız kaldınız)
• Duygusal yorgunluk veya fiziksel yorgunluk hissediyorsunuz
• Daha alaycı hale geldiniz
• İçsel etkililik veya amaç duygusunun azalması
Tükenmişlik genellikle kişinin işle ilgili veya kişisel yükümlülükler olsun, sorumluluklara karşı kırgın hale gelmesine veya sorumluluklardan uzaklaşmasına neden olur.
Tükenmişlikten dolayı yaşadığınız duyguların sonucu, işte veya evde işlevsellik, etkinlik ve performans kalitesinin azalmasına da yol açabilir.
Depresyona ne iyi gelir?
Bu arada depresyon da bu özelliklerin çoğunu paylaşıyor. Kayıtsızlık, yorgunluk, bitkinlik, motivasyon eksikliği, performans yeteneğinize olan güvenin azalması ve konsantre olma zorluğu, depresif bir bozukluk ortaya çıktığında belirgin hale gelebilecek depresyon belirtileridir.
Bu iki zihinsel sağlık sorununun özenle seçilmiş semptomlarına baktığınızda, neden birinin diğeriyle karıştırılabileceğini anlamak kolaydır.
Şans eseri, bu semptomlar hem depresyonun hem de tükenmişliğin yalnızca birkaç unsurunu temsil ediyor ve resmin tamamına bakıldığında bazı önemli ve anlamlı farklılıklar ortaya çıkıyor.
Tükenmişlik ve Depresyon Arasındaki Farklar
Peki ikisini birbirinin yerine geçemez kılan şey nedir? Aslında nasıl farklılar?
En gerçek anlamda, tükenmişlik ile depresyon arasındaki en büyük temel fark, tükenmişliğin bir ruh sağlığı bozukluğu ya da resmi olarak kabul edilmiş bir ruh hastalığı olmamasıdır.
Bahsettiğimiz gibi tükenmişliğin resmi bir tanımı yoktur ve bu nedenle tükenmişliğe sahip olup olmadığınızı belirleyen değerlendirmeler büyük farklılıklar gösterir.
Tükenmişliğe ilişkin en çok üzerinde uzlaşılan değerlendirme anketi olan Maslach Tükenmişlik Envanteri, tıp profesyonellerinin kullanması için bile tasarlanmamıştır; kurumsal amaçlara yönelik bir araştırma aracıdır.
Başka bir farklılaştırıcı faktör mü? Tükenmişlik çoğunlukla işle ilişkilidir. Tükenmişliğin yaşanabileceği yaşamınızın diğer alanlarından bahsetmiş olsak da gerçek şu ki, bu çoğunlukla profesyonel yaşamınızla ilgilidir.
Tükenmişlik aynı zamanda tıbbi uzmanlar tarafından da sıklıkla göz ardı edilir çünkü zihinsel ve fiziksel semptomları genellikle gerçek zihinsel sağlık bozukluklarının unsurlarıdır. Tartışma şu: Eğer bunlar sadece depresyon belirtileri ise neden tükenmişlik terimini kullanalım ki?
Belki de en önemlisi, bitkinliğin tamamı tükenmişlikten kaynaklanmıyor. Çeşitli hastalıklar ve rahatsızlıklar yorgunluk ve bitkinliğe neden olabilir ve kişiyi diğer sağlık sorunları açısından değerlendirmeden bir şeyi tükenmişlik olarak etiketlemek, daha ciddi bir hastalığın tedavi edilmeden bırakılması gibi ciddi sorunlara neden olabilir.
Bu ciddi durumlardan biri depresyondur; tüm vücudunuzu etkileyebilir, daha fazla soruna neden olabilir ve tedavi edilmezse intihara yol açabilir.
Tükenmişlik Depresyona Neden Olabilir mi?
Tükenmişlik daha da kötüleşmeye bırakıldığında depresif bir döneme yol açabilir. Her ne kadar yalnızca iş hayatınızı kapsasa da, mağlup olmuş kayıtsızlık veya umutsuzluk duyguları hayatınızın diğer alanlarına da yayılabilir ve bu gerçekleştiğinde, depresyon kriterlerini karşılamışsınız demektir.
Çalışmalar, örneğin stresin depresyona neden olabileceğini göstermiştir. 2005 yılında yayınlanan bir makale, stres hormonlarına sık sık maruz kalmanın hem depresyona hem de anksiyeteye yol açabileceğini buldu.
Elbette depresyonun tek nedeni bu değil. Araştırmanın yazarının hâlâ depresyonu tetikleyen mekanizmalar hakkında pek çok sorusu olsa da, kronik stresin depresif bozukluklara giden en az bir yol olduğunu buldu.
Ancak herkes ilişkinin bu kadar kolay açıklanabileceği veya tükenmişlik ile stresin mutlaka aynı şey olduğu konusunda hemfikir değil.
2019'da yapılan bir araştırma, tükenmişliğin kaygı ve depresyonla ilişkisini inceledi ve bu üçü arasındaki ilişkiye dair kesin bir anlayışa ulaşamadı. Yazarlar, yüksek stresli bir işyerinin, mücadele edenlerin antidepresan kullanmasına yol açabileceğini belirtse de, bulgularına dayanarak tükenmişliği bir haberci veya proto-depresyon olarak adlandırmaktan kaçındılar.
Bununla birlikte, tükenmişliğin sıklıkla depresyondan önce geldiğini söylemek yanlış olmaz. Tükenmişlik, tanımı gereği, depresyon benzeri semptomlarla hayatınızın bir alanını etkilerken, depresyon hayatınızın tamamını olmasa da çoğunu etkiler. Tükenmişlik muhtemelen izole bir formdur ve yayıldığında depresyona girersiniz.
Depresyon Tükenmişliğe Neden Olabilir mi?
Peki ya tersi? Tükenmişliğin nedeni depresyon olabilir mi? Depresyondan tükenmişlik yaşayabilir misiniz?
Bunu destekleyecek sıradan birinin mantığı var. Depresyonda olan ve duygudurum bozukluğu yaşayan biri, ofis dışındaki sorunlardan kaçınmak için kendini işine verebilir ve bu da tükenmişliğe yol açabilir.
Bu, tükenmişliğin potansiyel olarak yalnızca hayatınızın belirli bir unsurundaki depresyonun bir ifadesi olduğuna inanan bazı uzmanlar tarafından desteklenen bir teoridir.
Bu, tükenmişliğin, henüz belirgin olmayan veya hayatınızın diğer alanlarında kayda değer belirtiler göstermeyen depresyondan kaynaklandığını düşündürür. En önemlisi tükenmişlik dediğimiz şeyin aslında depresyon olmadan var olamayacağını ima eder.
İşte işlerin riskli olduğu yer burası. Ulusal Tıp Kütüphanesi'ne göre tükenmişlik, iş yaşamınızdaki sorunları düzeltmeye odaklanmış bir çabayla tedavi edilebilir. Bununla birlikte, depresyonu olan bir kişi profesyonel yaşamını düzeltmek için önemli miktarda enerji harcarsa, bu aslında tam tersi bir etki yaratabilir ve onu dengeden daha da uzaklaştırabilir.
Bu durum tükenmişlik yaşayan insanları çok tehlikeli bir duruma sokuyor. Tükenmişliğinizin sadece tükenmişlik olup olmadığını öğrenmek için depresyonu şiddetlendirebilecek bir şey yapmalısınız - yani eğer depresyon varsa.
Peki bir kız kendini tükenmiş ve belki depresyonda hissediyor ama belki de hissetmiyorsa ne yapmalıdır?
Cevap basit: yardım alın.
Depresyonda mı yoksa Tükenmiş mi Olduğumu Nasıl Anlarım?
Tükenmiş olup olmadığınızı veya başka zihinsel sağlık sorunları yaşayıp yaşamadığınızı tek seferde belirlemenin en kolay yolu, bu duyguların iş dışındaki hayatınıza yayılıp yayılmadığını değerlendirmektir.
Evde, aileniz ve arkadaşlarınızla normal bir şekilde çalışıyorsanız, gerçekten de tükenmişlik sorunu yaşıyor olabilirsiniz.
Ve eğer yalnızca tükenmişlik sorunu yaşıyorsanız, bunu çözmenin yolları var.
Tükenmişlik Belirtilerini Gidermek
Eğer tükenmişseniz, uzmanlar genellikle sizi tatil ya da izin olarak işten biraz uzaklaşmaya teşvik eder. Patronlara çalışma saatleri dışında sizinle iletişime geçmemelerini söylemek gibi daha iyi sınırlar koymak bile tükenmişlik belirtilerinizi iyileştirebilir ve potansiyel olarak sorunu "çözebilir". Tükenmişliği ve beraberinde gelen stresi yönetmek için başka bir seçenek de zihinsel sağlık spor salonlarıdır.
Bununla birlikte, aynı tedaviler depresyonda işe yaramamakla kalmayacak, aslında depresyonu daha da kötüleştirebilecektir. Sonuçta depresyon hayatınızın her alanını etkiliyor ve uzun bir hafta sonu için Bodrum’a gittiğinizde de ortadan kaybolmuyor.
Bizim tavsiyemiz bir sağlık uzmanıyla görüşmeniz ve depresyon taraması yaptırmanızdır.
Duygudurum bozuklukları terapi, yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi gibi tedavilerin bir kombinasyonuyla yönetilebilir; üstelik bu, değerli tatil günlerinizi, ilk etapta kabloları düzgün şekilde bağlanmamış bir pili yeniden şarj etme çabasıyla harcamanıza gerek kalmadan yapılabilir.
İlaçlar ve terapi, bu pili yeniden yapılandırmanıza ve normal işlevlere yol açmak için bu depresif belirtilerden kurtulmanıza yardımcı olabilir.
Depresyon ve Tükenmişlik: Büyük Resim
İşyerinde zorlanıyorsunuz ve bunun sizi ofis dışında etkileyip etkilemediğini anlayamıyor musunuz? Sevdiklerinizden oluşan yakın çevreniz dürüst fikirlerini belirtse bile, neler olup bittiğini anlamak için ihtiyacınız olan tüm araçlara sahip olmayabilirsiniz.
Yorgunluğunuz, işle ilgili duygularınız, işten sonra nasıl hissettiğiniz ve uyku ve yeme alışkanlıklarınız gibi diğer şeyler hakkında bir uzmanla konuşmak, gerçekte neler olup bittiğini ve birkaç haftadan fazla bir süreye ihtiyacınız olup olmadığını anlamanın en iyi yolu psikiyatri uzmanıyla görüşmektir.
